|
|
| Kopertina e librit |
Parathėnie
Dy vjershat e Rebiut pėr herė tė parė me ranė nė dorė rastėsisht. Por mė bėnė qė t'i lexoj "me njė frymė". Ishin vargje te
thjeshta, vargje qė burojnė nga zemra. Njėra pėr gjėnė mė tė shenjtė nė Botė: pėr Nėnėn. Tjetra, pėr mė tė ėmblėn nė Botė:
pėr Gjyshen. Vete vargjet e thurura pėr to janė shumė domethėnėse. Ato tregojnė shpirtin e pastėr e dashurinė e respektin
qė ka biri pėr Nėnėn, nipi pėr Gjyshen.
Dhe vazhdoj leximin e vjershės "Tregimi i Nėnės". Pėr njė moment ndalem dhe po mendoj : Kush po flet, Rebiu apo Nėnė Gjulzaja.
Vargjet i ka shkruar Rebiu, por fjalėt janė tė Nėnė Gjulzasė. Ėshtė njė histori e tėrė nė vargje, njė histori familjare, si
e shumė nėnave tona fteriote, por me veēantitė qė ka pas secila nė jetė. Xha Muharremi vdiq shume i ri, kur fėmijėt ishin
akoma pa rritur e jeta kishte njėmijė halle, sidomos jeta e fshatit. Kėshtu qė Nėnė Gjulzaja, kjo grua kapedane, duhet tė
pėrballonte njė jetė tė vėshtirė. Dhe e pėrballoi me shume dinjitet. Prandaj edhe vargjet qė ka bėrė Rebiu pėr tė, meritojnė
shumė.
Me vėshtirėsitė qė nxirrte jeta, Nėnė Gjulzaja, i rriti, i edukoi dhe i shkolloi fėmijėt, dhe iku e qetė nga kjo jetė :Dhe
njė nėnė, ikėn nga kjo botė e “ngopur”, kur shikon se fėmijėt e saj janė rritur, kanė mbaruar shkolla, janė bėrė
tė zotėt e vetes, kanė krijuar familje, kanė lindur fėmijė, kanė krijuar personalitetin e tyre, prandaj midis vargjeve te
Rebiut, Nėnė Gjulzaja ėshtė e kėnaqur nga fėmijėt e saj:
Respekt tė madh mė kanė bėrė,
Me tė vesh e me tė ngrėne,
Po dhe ty s'tė kanė harruar,
Dhe varosh tė kanė ndėrtuar.
Por Rebiu, nėpėrmjet gojės sė Nėnė Gjulzaja nuk harron se barrė tė rėndė pati edhe Rakipi, i cili ishte djali i madh dhe
detyrimisht u bė krahu i familjes. Ishte njėkohėsisht vėlla dhe baba pėr fėmijėt e tjerė. I duhej tė mbaronte edhe shkollėn,
tė krijonte edhe familjen, por tė ishte edhe si "Derė Babe" pėr vėllezėrit e motrat:
Pėr tė mirė e pėr tė keq ,
Te Rakipi jemi mbledhė,
Pėr Rebin e Muzafer
Dhe pėr Gaziun e mjerė.
Nėnė Gjulzaja, ėshtė e kėnaqur me Muzaferin, por nuk harron qė kur shkoi ne shkollė nė Shkodėr
Skish xhaketė, as kėpucė,
Pantallonat qė pat veshur
Ishin ēadėr nga e grekut.
Po kėto halle e vuajtje, bėnė qė Muzaferi tė arrijė majat mė tė larta tė shkencės e tė dijes, prandaj edhe nėnė Gjulzaja vazhdon
tregimin e saj:
Siē ndodh nė shumė raste, Nėna ka dobėsi pėr fėmijėn e vogėl, prandaj edhe kur vjen fjala pėr Rebiun, ajo tregon:
Tani pėr Rebinė do flas,
Qė nė bark desha ta vras,
Ku ta dija unė atėherė,
Se do bėhej me vlerė.
Nėnė Gjulzaja tregon edhe pėr vajzat, pėr jetėn dhe hallet e tyre, duke filluar nga Limja, Kėzja e Gjuzideja, pa harruar tė
shprehė konsiderata tė veēanta pėr Damon, qė ajo e donte shumė.
Lexuesit me tė drejtė mund tė pyesin: Po kush e ka bėrė kėtė tregim nė formė vjershe, Nėnė Gjulzaja apo Rebiu? Ja, pra. Kjo
ėshtė veēantia e kėtyre vargjeve tė Rebiut. Nėpėrmjet gojės sė Nėnė Gjulzasė, Rebiu ka bėrė njė tregim tė jetės sė saj.
Me shumė ngrohtėsi e dashuri shkruan nė vargjet e tij Rebiu edhe pėr Gjyshen, Nėnė Hamon e dashure e tė ėmbėl, e cila mbeti
jetime, por "ēau nė jetė se ishte trime". Rebiu e ruan ne kujtesėn e tij Gjyshen e dashur me karakteristikat e saj
Duke kujtuar me respekt kėto dy gra trimėresha fteriote, respektojmė edhe njė herė gjithė nėnat, qė kanė qenė shembull i virtytit,
krenarisė, dashurisė e mikpritjes, dhe qė rrezatuan kudo e kurdoherė mirėsi.
Me ra prapė rasti ta rilexoj e tė punoj me vjershėn e Rebiut., punė tė cilėn e kam bėrė dhe e bėj me shumė dashuri. Tashti
Nėnė Gjulzasė i janė rritur e kanė krijuar familjet e tyre nipėr e mbesa, disa prej tė cilėve ajo nuk arriti ti shikonte.
Po rritet edhe brezi mė i ri, stėrnipėr e stėrmbesa. Sigurisht ata nuk janė rritur me hallet e Nėnė Gjulzasė, por ja qė Rebiu,
duke shikuar mė larg, kėtė histori do tu a tregojė edhe atyre, jo vetėm qė ta dinė, por tė jetė si njė shembull nė jetėn e
tyre.
Agron XHAMA
H Y R J E
Qė para 45 vjetėsh kam filluar tė mbledh ndonjė te dhėnė pėr prejardhjen e familjes, nė fillim nga kureshtja, por tani qė
ata qė mė dhanė tė dhėnat nuk rrojnė mė, e hallka e zinxhirit do tė ishte shkėputur dhe jo vetėm fėmijėt tanė por edhe ne
vetė nuk do tė mbanim mend asgjė.
Mėsojmė historinė e botės e tė kombit por kjo duhet filluar nga familja, tė njohim gjyshėrit dhe stėrgjyshėrit jo vetėm pėr
kuriozitet, por se kemi genet e tyre dhe trashėgojmė dhe karakteristikat e tyre. Unė kam shfrytėzuar fillimisht tė dhėna nga
nėnė Hamua (vdiq ne vitin 1968 nė moshėn 95 vjeēe), Hallė Farua qė shquhesh pėr njė memorie tė jashtėzakonshme, e bėnte veprime
matematike duke qenė analfabete (vdiq nė 1971), Huso Zhupa, Jasin Elezi, nga Nėna dhe tė tjerė. Kėshtu qė po mundohem tė paraqes
disa skema tė prejardhjes familjare. Mė hollėsisht, pėr ta kompletuar mė mirė kėtė ide besoj se do tė shkruaj edhe Rakipi
dhe Muzua dhe ndoshta dhe unė. Mė poshtė do tė lexoni edhe dy tregimet e mia nė vargje pėr Nėnėn dhe Gjyshen. Kėto pėrkojnė
me 60 vjetorin e ditėlindjes sime.
Ka qenė Gusht i vitit 1981, isha sėmurė me temperaturė tė lartė rreth 40 gradė (bajame tė qelbėzuara) i vetėm nė shtėpi. Pėrballė
nė mur ishte fotografia e Nėnės dhe e Babait (tė cilin nuk munda ta njoh se isha shumė i vogėl kur ndėrroi jetė). Kėtė fotografi
e kishte montuar Muzua se nuk kishte fotografi tjetėr tė Babait pėrveē asaj tė pasaportės. Babai i dalė nė fotografi drejt
e serioz
ndėrsa fotografia e Nėnės nė profil, e qeshur (e vitit 1966, kur ėshtė martuar Muzaferi) dhe duket sikur shikon Babanė nė
sy, me dashuri dhe me mall. Kėtu fillon dhe biseda e tyre me vargjet e mia. Vjersha ėshtė shkruar ne vitin 1981 dhe pasqyron
dhe bindjet dhe pikėpamjet e kohės, prandaj edhe nė kėtė ribotim nuk bėra asnjė korrigjim.
TREGIMI I NĖNĖS
Pjesa e pare
1
Varur, nė fotografi,
Nėna sheh babanė nė sy,
Po babai, vrėngėt rri,
Duket sikur mban mėri.
2
Nėna e qeshur e gojė mjaltė
I thotė: "Mos mė mbaj inat,
Se nderin ta mbajta lart".
3
"Nuk e kam hallin atje,
Se tė kam njoh qė tė re,
Po kam 30 vjet nė dhe,
Qė vetėm mua mė le".
4
"Barrėn e kisha tė madhe
Dhe kam hequr shumė halle,
Po ti ndoshta ke harruar
se shumė vite kanė shkuar.
5
Ti ike e gėzim s'pe,
Ike nė moshė tė re,
Se e tillė kohė ishte,
Qė jeta matej me vite.
6
Nga Vlora kur erdhe sėmur
Mė kėmbė s'u ngrite mė kurrė,
Vetėm mė dhé porosi
Pėr mua e pėr fėmi.[1]
7
Amanetet qė mė dhe
U bėnė ashti siē the,
Dhe unė nga ajo botė
Ika e ngopur plotė".
8
"Mirė - i thotė babai i shkretė,
Ashtu ėshtė mė tė vėrtetė
Malli shumė mė ka marrė
Pėr tė gjithė mė fol me radhė".
9
Nis nėna e i tregon,
Nis zemra e i rėnkon,
Nis buza e i drithėron
E nga sytė, lot i pikon:
10
"Fėmijė bėmė plot,
Po tė gjithė s'tė erdhė dot.
Rakipi tė gjeti gjallė,
Po s'i fole dot njė fjalė,
Njė lapės e letėr kėrkove,
Po njė fjalė dot s'e shkrove.[2]
11
Muzaferi, siē e di,
Ish nė Shkodėr, nė veri
Dhe s'e njoftoi njeri,
Se s'ishte siē ėshtė tani.
12
S'kish tren e autobus,
S'kish as xhaketė as kėpucė,
Pantallonat qė pat veshur
Ishin ēadėr nga e grekut.
13
Kur i mbaroi mėsimet
Erdhi, se kishte pushimet,
E kuje tjetėr prapė hapi,
Kur mėsoi ku qe i jati.
14
Dy tė tjerėt siē e di
Ishin tė vegjėl, kėrthi,
Bile tė mbanin mėri,
Se i rrihje qė tė dy.
15
Tė mbuluam po s'tė harruam,
Halle tė tjera u shtuan,
Se keshmė hasmė qė s'na duajn
Dhe fėmijėt tė hajin duajn.
16
Nga t'ja filloj mė parė
Nga barku qė ishte tharė,
Se s'i dilej me tė qarė.
17
Lotėt akoma pa tharė
E mora "Grivėn" e bardhė
Dhe i vura samarė.
18
Me tija kur kishte shkuar
Mushka rrugėn kish mėsuar
Se ti i gjallė sa qé
Me kėtė punė s'mė le.
19
Mushka jonė siē e di
S'ishte kafshė, po njeri
Mė ēoi drejt e nė shtėpi
Tė miqve qė kishe ti.
20
Dhe ata njerėz tė lartė
Qė s'mė kishin parė kurrė
Nuk mė muarr as paratė,
Po mė dhanė mushkėn me grurė.[1]
21
Dhe tė dy me "Grivėn" bashkė
Kėrrenim kucka nė Lumė,
Ngarkar kushė mė shumė,
Punonim, se duhej punė[2].
22
Punonim se donim lekė
Djemtė me shkollė t'i keshe
Dy tė tjerėt pėr ti rritur
Shtėpinė hapur, pėr tė pritur.
23
Ti vdiqe e gjė nuk pe
E hallet mua mi le,
Gaziu, i ziu Gazi
E pagoi mė i ri.
24
12 vjet me radhė
Nė kish e nė hoxhallarė
E nė doktorė me radhė,
E dėrguam pėr tė parė,
Po tė keqen dot s'ja panė.
25
Edhe kur do jepte xhanė,
Ēava malet me radhė,
Se borė e madhe kish rarė,
Erdha e ju gjenda pranė.[1]
26
Farua, motra e madhe,
Qė kish hequr shumė halle,
Tėrė jetėn vetėm fare,
ka ikur nga jet e madhe.
27
Nga ajo jetė iku, shpėtoi
E helmin e madh s'e provoi,
Se pa mbushur as dy vjet
Dhe i biri ndėrroi jetė.
28
Vdiq i shkreti shumė i ri
Nė moshėn qė vdiqe dhe ti
dhe la mbrapa dy fėmi.
29
Kur ish rėndė e kur rėnkonte
Vetėm tija tė kėrkonte,
30
Disa gjera shkurt tė thashė,
Se tani qė jemi bashkė
Do tė flasim gjerė e gjatė
Pėr tė gjithė njėrėzit tanė.
31
Sonte dua tė pushoj,
Sepse shumė e lodhur jam,
Nesėr prapė do tė tregoj
Pėr ata qė lamė pas".
Pjesa e dyte:
Unė e kisha mbaruar vjershėn sė shkruari pjesėn e parė dhe mendoja ta lija me kaq.
E merr Nazmia vjershėn, pa mė thėnė mua, dhe ja jep Muzos ta lexonte. Muzua me fėmijėt ishin nė kabinė nė plazhin
e vjetėr nė Vlorė. Muzua e mori dhe e lexoi me njė frymė dhe vura re se poshtė syzeve tė diellit i rrodhėn lot. Nuk foli.
U ngrit nga ēadra e shkoi brenda nė dhomė. Mbas pak kohe doli prapė, mu afrua dhe mė tha: “E ke bėrė shumė mirė,
por mendoj se duhet ta vazhdosh, se jeta jonė nuk ka qenė vetėm vuajtje, mundime e luftė, por edhe gėzim, suksese e lumturi”.
Kjo mė shtyu tė shkruaj pjesėn e dytė e mė pas edhe pėr Nėnė Hamon.
1
Dita pa zbardhur mirė,
Ashtu si e kish zakon,
Ngrihet nėna nga krevati
Dhe babait i tregon:[2]
2
"Dje tė fola shumė gjėra
Tė mėrzitshme dhe tė rėnda,
Qė zemra mi mbante brenda,
Po dot s'ti thash tė tėra.
3
Jeta ėshtė luftė e madhe
Me gėzime dhe me halle,
Po tė ish ca mė e madhe
Pėr tia qė shpejt u ndave.
4
Tė rroje e tė shihje vetė
Sa u rritnė e u bėnė djemtė,
Tė rroje tė kishe parė
Nipėr e mbesa njė barrė.
5
Tė rroje e tė gėzoje,
Vuajtjet sa ti harroje
Se s'ėshtė mė jeta e parė
Dhe dimri bėn behar.
6
Ti ke parė netė dimri,
Ftohtė, ngrica dhe acar,
Ke parė dhe ditė me diell,
Plot me shkėlqim nė behar.
7
Ashtu ish dhe jeta jonė
Nėn regjimin e urryer,
Po pėr ne lindi partia,
Gjėja nė botė mė e vyer.
8
Ajo ishte nėnė e dytė,
Ajo na nxorri nė dritė,
Ajo na i hapi sytė,
Natėn na e bėri ditė.
9
Ish nė radhė tė parė partia,
Puna dhe krahėt e mia,
Po qenė tė mirė dhe fėmija
Qė nuk luajtėn nga vija.
10
Qė tė gjashtė qė kemi lėnė
Antar tė Partisė mėmė
Dhe me punėt qė kanė bėrė
Tė nderuar kanė qėnė.
11
Dhe unė sa isha gjallė,
Tek tė gjith rrija me radhė,
Se puna i kishte ndarė
E pėr tė gjith kisha mallė.
12
Respekt tė madh mė kanė bėrė,
Me tė vesh e me tė ngrėne,
Po dhe ty s'tė kanė harruar
Dhe varosh tė kanė ndėrtuar.
13
Do ti zė tė gjithė me radhė,
Pėr Limen nė radhė tė parė,
Se dhe Limes, siē e di,
Ju vra burri shumė i ri - pėr liri
14
Tė kujtohet atėherė,
Kur Limja sa kishte lerė,
Ajo ish fėmi e parė
Dhe e donim tė ish djalė.
15
Ishte vajzė po u bė burrė,
Me nderin nuk lojti kurrė
Dhe tė gjithė e respektojnė
Edhe fjalėn ja dėgjojnė.
16
Dhe Dushua qė ish fėmi,
Ėshtė rritur e bėrė burrė,
I mirė ėshtė pėr shtėpi,
Po pėr qeverri, mė shumė.
17
Edhe Kėzes i vdiq burri
As nga zoti e as nga plumbi,
Sepse s'ka mė keq nė jetė,
Kur tė merr mendjen e tė le vet.
18
Neve mirė nuk na dėgjoi
E pėr vete tė saj voi,
Po e ka ndihmuar fati,
Me fėmijėtė qė pati.
19
Pesė vajza e njė djalė,
I rriti e i edukoi,
Me nėnė e pa baba,
Me djem tė mirė i martoi.
20
Tė gjithė njerėzi e mi
Erdhė e mė dhanė porosi,
Qė me qėnese vdiqe ti,
Ti kishja djemtė nė shtėpi.
21
Po unė, siē tė thashė,
Tė dy me "Grivėn" bashkė,
Punuam natė dhe ditė,
I nxorra me shkollė fėmijtė.
22
Do flas pėr djalin e madh,
Rakipin qė lamė pas,
Qė pruri nė shtėpi gas,
Se vinte mbs dy vajzash.
23
Shkollėn e mesme mbaroi,
Pastaj n'universitet shkoi
Dhe studimet kur mbaroi
Me punė nė Vlorė qėndroi.
24
Halle tė mėdha kish,
Se mė kėmbė tėnde ish,
Erdh koha e u martua
E nė Dushaj mori grua.
25
Se me Dushaj dhe mė parė
Kishim dhėnė e kishim marrė,
Pėr Feimin, Neimenė,
Pėr Hiqmetin, Selimenė.
26
Pėr tė mirė e pėr tė keq ,
Te Rakipi jemi mbledhė,
Pėr Rebin e Muzafer
Dhe pėr Gaziun e mjer .
27
Dhe mua atje mė lanė,
Qė tė mė kishin pranė,
Atje kam edhe Gazinė,
Faron e Hiqmet zinė.
28
Pėr tule Gjuzidenė,
Vetėm tė mira do them,
Se fati i saj nė jetė
I vate siē kish shėndet.
29
Me Damon u trashėgua,
Me katėr djem u gėzua
Dhe unė kur ndėrrova jetė,
Tek Gjuzua nė Durrės jesh.
30
Pėr Muzaferin ē'tė them
I miri i tė mirve djem,
I mirė u bė se kish vuar,
E hallet s'i kish harruar.
31
Mbaroi nė Shkodėr shkollė
Dhe nė Kuē u bė drejtor,
Pastaj n'universitet shkoi
E shkollėn e lartė mbaroi.
32
Zanat tė mirė ka marrė,
Botėn e tėrė ka parė
Dhe jeton pėr mrekulli
Me grua e me fėmi.
33
Tani pėr Rebinė do flas,
Qė nė bark desha ta vras,
Ku ta dija unė atėher,
Se do bėhej me vler.
34
Mbaroi shkollėn dhe ai,
Oficer ėshtė nė ushtri,
Me grua e me fėmi
Me shtėpi e katandi.
35
Me shėrbim ka qėnė mė njanė,
Po tani nė Vlorė ka ardhė,
Janė bėrė bashkė me vėllanė
Dhe mua pranė mė kanė.
36
Para se tė ndėrroja jetė,
Tė gjithė pranė i kesh,
Me tė gjithė u pėrqafova
U putha e u gėzova.
37
u largova nga ajo jetė
sikur do kthehesha prapė
dhe mėndjen nė vend e kesh
e shumė porosi dhashė.
38
Ta doni shumė Atdhenė,
Pėr tė gjė tė mos kurseni,
Tė forconi vėllazėrinė,
Tė bėhij kudo qė jini.
39
Dhe unė kam besim tė plotė
Me kėta fėmijė qė kemi,
Nuk na shkoi mundimi kotė
Tė nderuar do tė jemi.
Rebi KORKUTI
Vlorė 17-18 gusht 1980
Enter content here
|
